De Checklist

2.1 Leeswijzer/begeleidende notitie

De ‘Checklist inpandige fietsenstallingen’ is ontwikkeld om professionals te ondersteunen bij het realiseren van hoogwaardige inpandige fietsenstallingen. De checklist biedt een praktische, stapsgewijze aanpak die helpt om stallingen te ontwerpen en te bouwen die aantrekkelijk, veilig en gebruiksvriendelijk zijn.

Deze checklist is bedoeld voor beleidsmakers, ontwikkelaars, stedenbouwkundigen, architecten, mobiliteitsadviseurs en andere betrokkenen die te maken hebben met fietsparkeeroplossingen. Daarmee is het instrument waardevol voor ieder partij die niet over de benodigde kennis, tijd of middelen beschikt om zelf tot een ontwerpwijzer te komen.

Het realiseren van goede inpandige fietsenstallingen is essentieel voor het stimuleren van correct fietsparkeer­gedrag en het verminderen van hinder door foutgeparkeerde fietsen op maaiveldniveau. De checklist helpt om alle belangrijke aspecten van een fietsenstalling in kaart te brengen. Met als uitgangspunt het alle fietsers zo gemakkelijk mogelijk te maken om van de stalling gebruik te maken.

2.2 Hoe te gebruiken

De checklist is ontworpen om gebruikers op een gestructureerde en praktische manier te helpen bij het ontwikkelen van hoogwaardige inpandige fietsenstallingen. De checklist bestaat uit verschillende thema’s, elk met een aantal kwaliteiten die essentieel zijn voor het succes van een stalling. Deze thema’s vormen samen een systeem waarmee stap voor stap de belangrijkste aspecten van een stalling worden doorlopen, van initiatief tot details in het ontwerp. Iedere kwaliteit kan behaald worden door het toepassen van bepaalde ingrepen. Hieronder wordt uitgelegd hoe de checklist is opgebouwd en hoe gebruikers deze kunnen toepassen.

Thema’s

De checklist is opgebouwd rond zes thema’s:

1. Doelgroep: Wie wordt de gebruiker en welk type inpandige stalling past hierbij?
2. Omgeving: Hoe past de stalling in de ruimtelijke context?
3. Toegang: Hoe eenvoudig en veilig is de toegang voor fietsers?
4. In de stalling: Hoe functioneel en comfortabel is de inrichting?
5. Exploitatie: Hoe wordt de stalling beheerd en onder­houden?
6. Duurzaamheid: Hoe draagt de stalling bij aan een duurzame toekomst?

De checklist kan gebruikt als leidraad bij het opstellen van plannen of het toetsen van ontwerpen. Loop elk thema systematisch door en maak weloverwogen keuzes. De thema’s en kwaliteitseisen die binnen de thema’s vallen worden in het volgende hoofdstuk uitgelegd.

Kwaliteiten

Binnen elk thema wordt de checklist verder uitgewerkt in specifieke kwaliteiten. Elke kwaliteit behandelt een belangrijk onderdeel van het ontwerp en de functionaliteit van de fietsenstalling. Zo kan onder het thema Omgeving bijvoorbeeld de kwaliteit Locatie fietsenstalling vallen, waarin wordt beschreven hoe belangrijk de ligging van de stalling is ten opzichte van fietsroutes en bestemmingen.

Omschrijving

Elke kwaliteit heeft een omschrijving waarin wordt uitgelegd wat deze kwaliteit inhoudt en waarom deze van belang is. Deze omschrijvingen helpen de gebruiker te begrijpen hoe een bepaalde kwaliteit bijdraagt aan de effectiviteit van de fietsenstalling.

Prioriteit kwaliteit

Niet elke kwaliteit heeft dezelfde mate van urgentie. Daarom wordt voor iedere kwaliteit aangegeven wat de prioriteit is. Dit wordt vastgesteld aan de hand van drie vragen die belangrijk zijn voor de gebruikerservaring:

• Kunnen gebruikers de stalling bereiken en gebruiken?
• Willen gebruikers de stalling gebruiken?
• Durven gebruikers de stalling te gebruiken?

Deze prioriteit helpt om te bepalen waar de focus moet liggen tijdens de ontwikkeling van de stalling.

Ingrepen: hoe zit het eruit in de praktijk?

Bij iedere kwaliteit wordt een lijst van ingrepen gegeven.
Dit zijn concrete acties of maatregelen die nodig zijn om de kwaliteit te realiseren. Voor de kwaliteit Locatie fietsenstalling kunnen ingrepen bijvoorbeeld zijn:

• Zorg ervoor dat de stalling dicht bij belangrijke fietsroutes ligt en goed toegankelijk is voor fietsers.
• Zorg ervoor dat bestemmingen zoals winkels, stations of werkplekken binnen 100 meter van de stalling te voet bereikbaar zijn.

De beschrijvingen worden hier omgezet naar praktische ingrepen.

Effect van de ingreep

Om snel inzicht te krijgen in het effect van elke ingreep, wordt er gewerkt met een +/– systeem. Dit geeft een visueel overzicht van hoe sterk een ingreep bijdraagt aan het behalen van de kwaliteit:
+++ De kwaliteit is cruciaal en moet altijd worden toegepast.
++    De kwaliteit is belangrijk en moet zeker in overweging worden genomen.
+       De kwaliteit is wenselijk, maar niet per se noodzakelijk.
–       Deze ingreep is niet wenselijk en doet afbreuk aan de kwaliteit van de stalling

Met deze visuele indicaties kan de gebruiker van de checklist makkelijk zien waar de grootste prioriteit ligt en waar eventueel ruimte is voor flexibiliteit.

2.3 Filter

De Checklist inpandige fietsenstallingen bevat een doelgroep filterfunctie die helpt bij het afstemmen van de stalling op specifieke doelgroepen en functies (lees hier meer over in het hoofdstuk ‘Bouwstenen’). Dit filter maakt inzichtelijk welke thema’s en eisen van toepassing zijn op verschillende gebruikssituaties, zoals wonen, werken, winkelen of onderwijs.

In de checklist is voor elk thema aangegeven of het relevant is voor een bepaalde doelgroep. Dit wordt weergegeven in de vorm van een kruisje (x). Als een thema een kruisje heeft, betekent dit dat het voor die doelgroep of functie van belang is en in de uitwerking van de fietsenstalling mee­genomen moet worden.

Bijvoorbeeld:

• Langparkeren is van groot belang voor doelgroepen zoals wonen, werken en onderwijs, en zal daarom in deze categorieën gemarkeerd zijn.
• Korte loopafstand naar de bestemming is relevant voor boodschappen, winkelen en horeca, omdat gebruikers hier snel en eenvoudig hun fiets willen kunnen parkeren.
• Veiligheid en sociale controle spelen een cruciale rol bij zorg- en onderwijsinstellingen, waar gebruikers behoefte hebben aan een betrouwbare parkeeromgeving.

Door deze filterfunctie kunnen gemeenten en project­ontwikkelaars efficiënter bepalen welke aspecten van de checklist extra aandacht nodig hebben en zo stallingen ontwikkelen die optimaal aansluiten bij de behoeften van de gebruikers

2.4 Omgeving

Het thema ‘Omgeving’ richt zich op de relatie tussen de fietsenstalling en de directe omgeving. De locatie van een stalling heeft een grote invloed op het gebruik ervan.
Een stalling die logisch gepositioneerd is ten opzichte van bestemmingen (zoals winkels, kantoren of stations) is aantrekkelijker en efficiënter in gebruik.

Waar moet je op letten?

• Is de stalling goed zichtbaar en duidelijk herkenbaar als fietsenstalling?
• Hoe gemakkelijk kunnen fietsers de stalling bereiken vanaf belangrijke routes?
• Is er voldoende sociale veiligheid in de omgeving, zoals goede verlichting en sociale controle?
• Hoe past de stalling in de ruimtelijke context, bijvoorbeeld qua ontwerp en ruimtegebruik?

2.5 Toegang

Het thema ‘Toegang’ behandelt hoe fietsers de stalling eenvoudig, veilig en comfortabel kunnen bereiken en betreden. Als de toegang tot een stalling te ingewikkeld, onveilig of oncomfortabel is, zullen fietsers deze vermijden en hun fiets ergens anders parkeren.

Waar moet je op letten?

• Zijn de toegangswegen breed, overzichtelijk en zonder obstakels?
• Hoe soepel verloopt de overgang van buiten naar binnen (bijvoorbeeld via deuren, hellingen of roltrappen)?
• Is de ingang van de stalling goed bereikbaar voor verschillende soorten fietsen, zoals bakfietsen of fietsen met kinderzitjes?
• Zijn de toegangspunten voldoende beveiligd tegen ongeautoriseerd gebruik?

2.6 In de stalling

Het thema ‘In de stalling’ zoomt in op de inrichting, functionaliteit en gebruiksvriendelijkheid van de stalling zelf. Een stalling die logisch en efficiënt is ingericht, wordt vaker en correct gebruikt. Daarnaast draagt een prettige en veilige omgeving bij aan een positieve gebruikerservaring.

Waar moet je op letten?

• Zijn er voldoende parkeerplaatsen beschikbaar en is de capaciteit afgestemd op de vraag?
• Zijn de rekken gebruiksvriendelijk, ook voor elektrische fietsen en fietsen met bagage?
• Hoe is de routing binnen de stalling? Kunnen fietsers zich gemakkelijk oriënteren?
• Zijn er extra voorzieningen, zoals oplaadpunten, kluisjes of reparatiestations?
• Hoe is de stalling beveiligd tegen diefstal en vandalisme?

2.7 Exploitatie

Het thema ‘Exploitatie’ richt zich op het beheer, onderhoud en gebruiksgemak van de stalling. Een goed beheerde stalling blijft aantrekkelijk voor gebruikers en behoudt zijn functionaliteit op de lange termijn.

Waar moet je op letten?

• Wie is verantwoordelijk voor het beheer van de stalling, en is dit duidelijk vastgelegd?
• Is er toezicht aanwezig, bijvoorbeeld in de vorm van personeel of camerabewaking?
• Hoe wordt de stalling schoon en goed onderhouden?
• Zijn er duidelijke regels en richtlijnen voor het gebruik van de stalling, bijvoorbeeld met betrekking tot langparkeerders of foutparkeren?
• Hoe wordt de bezettingsgraad van de stalling gemonitord, en hoe worden gebruikers geïnformeerd over vrije plekken?

2.8 Duurzaamheid

Het thema ‘Duurzaamheid’ behandelt hoe de stalling bijdraagt aan een milieuvriendelijke en toekomstbestendige mobiliteit. Het stimuleren van fietsgebruik draagt bij aan een duurzamere samenleving, en de fietsenstalling zelf kan hierin een belangrijke rol spelen.

Waar moet je op letten?

• Is de stalling gebouwd met duurzame materialen die lang meegaan en weinig onderhoud vergen?
• Hoe energiezuinig zijn de voorzieningen, zoals verlichting en oplaadpunten?
• Wordt er rekening gehouden met toekomstige ontwikkelingen, zoals de groei van elektrische fietsen?
• Hoe past de stalling in bredere duurzaamheidsdoelen, zoals het verminderen van CO₂-uitstoot en het bevorderen van actieve mobiliteit?

2.9 Samengevat

De zes thema’s van de checklist vormen samen een complete aanpak voor het ontwikkelen van inpandige fietsenstallingen die niet alleen functioneel en gebruiksvriendelijk zijn, maar ook aansluiten bij bredere doelen zoals veiligheid, duurzaamheid en efficiëntie. Door elk thema systematisch te doorlopen, kunnen gemeenten en projectontwikkelaars ervoor zorgen dat de stalling niet alleen aan de huidige fietsparkeernormen voldoet, maar ook graag gebruikt wordt en klaar is voor de toekomst.